Kattengedrag

Basiskenmerken van elke kat
Bron: Anneleen Bru

Katten hebben allen een paar kenmerken die eigen zijn aan de soort. Of het nu gaat om grote leeuwen, dan wel om onze kleine huiskatjes (raskat of htk), maakt hierin geen verschil. Het is daarom interessant om te weten welk type dier je in huis haalt, zodat je aan hun noden tegemoet kan komen. We zetten hier even een aantal belangrijke kenmerken op een rijtje.

• Katten zijn carnivoren
  Katten eten vlees. Waar wij of honden als alleseters kunnen afwisselen tussen vlees, granen, groenten... verteren katten enkel vlees. Daarom zullen ze gras ook terug overgeven of volledig uitpoepen, het verteert immers niet in de maag en darmen. Vlees bevat echter veel eiwitten en eiwitten stinken. Daarom zullen veel katten hun uitwerpselen ook begraven onder een goede berg aarde (of kattenzand). Anders lopen ze het risico dat de geur van hun uitwerpselen roofdieren aantrekt.
  Katten zijn ook heel propere dieren. Daarom hebben ze nood aan voldoende kattenbakken met proper zand. 

• Katten zijn medopredatoren
  Katten jagen op kleinere dieren als muizen, ratten en kleine vogels. Het zijn dus roofdieren. Maar, er wordt ook op hen gejaagd, door honden etc. Katjes zijn dus in de natuur zowel jager als prooi. Bovendien leven ze niet in een kudde of groep die hen beschermt of voedsel zal brengen wanneer ze gewond zijn. Dit maakt hen kwetsbaar. Dit heeft heel wat typische gedragingen tot gevolg, zoals vaak op verschillende plaatsen naar het toilet gaan zodat hun geur geen roofdieren aantrekt (veel kattenbakken dus), de omgeving continu scannen naar prooien én naar gevaar (nood aan schuilplaatsen en hoogtes...), enz.
  Katjes zijn daarom ook heel gevoelig voor veranderingen in de omgeving, hun overleving hangt er immers vanaf. Je zal dit merken als je een nieuwe sofa koopt, een muur verft, meubels verplaatst... Katten zullen hier meestal duidelijk op reageren, ze moeten immers zeer voorzichtig zijn om te kunnen blijven overleven.

Omdat katten van nature jagers zijn, moet hun jachtinstinct een uitweg hebben. Indien katjes buiten gaan (zie ook katvriendelijke tuin), kunnen ze daar veel van hun jachtinstinct kwijt. Katten die altijd binnen zitten, hebben het daar moeilijker mee en heel vaak vervelen deze katjes zich ook. Dit kunnen ze uiten door vernielend gedrag te vertonen, andere katjes te pesten... maar ook door veel te slapen (dit laatste is typisch voor Britten en Selkirk Rex).
Bij binnenkatjes heb je als eigenaar dus een grote verantwoordelijkheid om je katten actief bezig te houden door voedselverrijking, geurverrijking, waterverrijking... aan te bieden en door regelmatig met hen te spelen (zie ook de rubriek 'Katvriendelijke huis').
Wil je inspiratie voor het spelen met je kat? Bekijk dan zeker ook eens de kattenhengelclub van Purrfect Design!

• Katten zijn territoriaal
  Er wordt vaak gezegd dat katten geen sociale dieren zijn. Dit klopt niet helemaal. In de natuur zullen katten soms wel in losse verbanden samenleven (zeker bij dochters en moeders kan dit gebeuren) en kan het zelfs zijn dat twee poezen samen hun beide nestjes grootbrengen. Katten zijn beperkt sociaal en zijn solitaire jagers. M.a.w. hoewel ze in uitzonderlijke gevallen in de natuur kunnen samenleven, zullen ze altijd alleen jagen en eten, drinken, naar het toilet gaan... en zullen ze hun gebied afschermen tegen nieuwkomers.  
  Dit heeft veel gevolgen voor onze huiskatten die steeds vaker gedwongen worden om op een kleine oppervlakte (onze woonsten) samen te leven. Aangezien ze van nature uit nooit samen jagen, eten of naar het toilet gaan, is het heel belangrijk dat er voldoende kattenbakken, eet- en drinkkommen, schuilplaatsen... zijn. Veel stress in multikat huishoudens komt hiervandaan. Het kan heel schattig zijn om 5 volwassen katjes van eenzelfde schotel te zien eten of samen te zien drinken, maar dit is geen natuurlijk gedrag en veroorzaakt vaak spanning tussen de katten onderling. 
  Aangezien katten territoriaal zijn, is het introduceren van een nieuwe kat en het houden van veel katten bij elkaar tegennatuurlijk en erg delicaat en vraagt het inspanning van het baasje om dit vlot te laten verlopen.

• Katten zijn opportunisten
  Katten maken gebruik van de kansen die zich voordoen. Daar kunnen wij als eigenaar gebruik van maken door zaken op hun pad te leggen die voor hen interessant zijn. vb. door op de plaatsen waar zij vaak in huis passeren leuke speeltjes te leggen, of iets van voedselverrijking (speelbal met wat korreltjes), of water aan te bieden.

• Katten zijn boomklimmers
  De meeste katten gaan graag de hoogte in. Omdat er op hen gejaagd wordt of omdat ze zelf jagen en zo de omgeving makkelijk kunnen overzien. 
  Daarom zullen katten ook op je aanrecht springen (en zeker wanneer daar soms eten ligt), op je tafels, je zetels... Je kan katten niet verbieden om in de hoogte te klimmen, ze hebben dit immers nodig om zich veilig te kunnen voelen. Wel kan je zelf hoogtes aanbieden via palen, tafels etc.

• Katten zijn nestblijvers
  Pasgeboren kittens kunnen bijna niets. Ze worden blind geboren, kunnen nog niet stappen etc. Hun basisontwikkeling gaat na de geboorte dus nog heel lang door, tot zeker hun 16 weken.
  De eerste 8 weken zijn de voornaamste. Alles wat ze in die periode leren kennen, zullen ze voor de rest van hun leven 'normaal vinden'. Worden ze in die periode gewoon gemaakt aan mensen en een warme thuis, dan zullen ze dit de rest van hun leven willen. Indien ze echter op een boerderij geboren worden, zelden mensen zien en in het wild grootgebracht worden zullen ze dit als normaal beschouwen en erg wantrouwend zijn naar mensen en huizen toe.
  Van 7 tot 16 weken leren ze omgaan met anderen, met bepaald gedrag en met bepaalde emoties. Ze leren vb. omgaan met frustraties, ze leren dat ze niet te hard mogen bijten als ze spelen etc.
  Daarom is het belangrijk dat kittens lang genoeg bij mama en broers/zussen in het nest blijven. Voor een huiskat is het ook belangrijk dat hij van bij het begin went aan mensen, geaaid worden... 

Gedragsproblemen

De meeste gedragsproblemen bij onze katten ontstaan omdat er onvoldoende rekening wordt gehouden met bovenstaande kenmerken van een kat. 
We stellen tegenwoordig (vaak onbewust) heel hoge verwachtingen aan onze katten door hen in voor hen onnatuurlijke situaties te plaatsen. 
Vertoont je kat onwenselijk gedag, of is er sprake van spanning tussen je katten, dan is het heel belangrijk om bovenstaande zaken in gedachten te houden en na te gaan of je kat wel voldoende zichzelf kan zijn? Mag ze op hoogtes, zijn er voldoende eet- en kattenbakken, schuil- en klimplaatsen, drinkplaatsen? Moeten je katjes niet te dicht op elkaar leven (zie ook de rubriek herplaatsen), kunnen ze hun energie voldoende kwijt en voldoende spelen... ?
Het goede nieuws is: veel problemen zijn vaak ook met kleine veranderingen op te lossen. Is dat niet het geval, kan je ook altijd een kattengedragstherapeut raadplegen die samen met jou gaat kijken waar de oorzaak van het probleem ligt en hoe je dit kan oplossen.

Zoek je een kattengedragstherapeut => website